رسوب زدایی دیگ بخار یک روشی برای ازبین‌بردن رسوب‌های تشکیل شده بر روی تأسیسات و لوله‌ها و جداره منبع است. از اصلی‌ترین اقدامات برای رسوب زدایی سیستم‌های مبدل حرارتی استفاده از رسوب گیر دیگ بخار است. ضروری است برای استفاده مداوم از این رسوب‌گیر باید از طریق روش‌های متعددی انجام شود. با حرارت‌دهی کلسیم و منیزیم و دیگر املاح موجود در آب به‌شکل رسوب در دیواره و جداره دیگ‌های بخار ته‌نشین می‌شوند و با گذر زمان رسوب‌های ایجاد شده تأثیر منفی در راندمان سیستم می‌گذارند. برای رفع رسوب دیگ بخار می‌توانید از روش‌های مختلفی استفاده نمایید. به‌طورکلی رسوب زدایی دیگ‌های بخار از طریق تبادل یون‌هایی که رسوب‌گذار نیستند، انجام می‌شود، اما این کار موجب ازبینرفتن پتانسیل رسوب گذاری نمی‌شود و همواره مقداری از یون‌های رسوب‌زا توسط تجهیزات تصفیه آب دیگ بخار گذر می‌کند. مواد شیمیایی که به آب افزوده می‌شوند تا نمک‌های رسوب‌گذار را تعویض کنند باید رسوبات موجود در آب را تجزیه و مانع از رسوب‌گذاری آن‌ها شوند.
رسوب دیگ بخار چگونه به‌وجود می‌آید؟
چنانچه تمام آب دیگ تبخیر شود، ذرات محلول باقی‌مانده به‌صورت رسوب ظاهر می‌شوند. سرانجام هنگامی‌که آب‌نمک تبخیر گردد نمک کریستالی باقی می‌ماند که اگر در داخل دیگ بخار باشد، رسوب گفته می‌شود. مواد شیمیایی مختلفی وجود دارند که با منیزیم و کلسیم ترکیب شده و آن‌ها را به‌صورت لجن ته‌نشین می‌کنند. این لجن چسبندگی نسبت به سطح انتقال حرارت ندارند، اما در درام لجن ته‌نشین می‌شوند تا نمک‌های رسوب‌گذار را از آب پاک کنند. برای انجام رسوب زدایی دیگ می‌توانید لجن را با شیوه تخلیه از کف از بین برد.
منابع تصفیه از جوهر مازو گرفته تا ترکیبات فسفات در واحدهای بویلر صنعتی مورداستفاده قرار می‌گیرند. در رسوب زدایی خاصیت ایجاد لجن این است که بانمک ترکیب شده و جامدی تشکیل می‌دهند که TDS آب را کم می‌کنند. به‌طورکلی آن‌ها جزء محتوای ذرات محلول نیستند. معایب تصفیه تشکیل‌دهنده لجن مشکل دفع لجن و ایراداتی در بویلرهای ویژه که فضای کافی برای ایجاد ندارند، است. اگر لجن دفع گردد از طریق آب به اطراف پراکنده شده و سرانجام به غلظتی می‌رسد که به سطوح حرارتی چسبیده و رسوب تشکیل می‌دهد.
مزایای رسوب گیر دیگ بخار
امروزه رسوب گیری دیگ‌های بخار و تجهیزات رویدادی زمان‌بر و هزینهبر خواهد بود که انجام آن به‌صورت دوره‌ای ضروری است و باید اجرا گردد. از مزایای استفاده از شیوه‌های متعدد برای رسوب‌زدایی دیگ‌های بخار می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- از مسدود شدن مسیر شیرهای ورودی و خروجی دیگ بخار به‌سبب تجمع زیاد رسوب ممانعت می‌کند.
- از کاهش طول عمر لوله‌ها و دیگر تجهیزات دیگ‌ها جلوگیری می‌کند: رسوب تشکیل شده بر روی لوله‌ها و جداره دیگ از تبادل دما جلوگیری می‌کند و به‌همین علت به حرارت‌دهی بیشتری نیاز خواهد داشت که منجر به کم‌شدن طول عمر دستگاه می‌شود.
- از ایجاد سوراخ و ترک در جداره لوله و دیگ به‌سبب قدرت خورندگی بسیار بالای اکسیژن موجود در آب ممانعت می‌کند.
- برای بالابردن دمای سیال موجود در لوله و دیگ به‌سبب حرارت‌دهی کمتر مصرف انرژی کاهش می‌یابد.
بررسی تشکیل رسوب در انواع دیگ‌ها
مشکل رسوب در دیگ بخار بسیار جدی و بغرنج است. به‌سبب این‌که یک روکش رسوبی حتی با ضخامت 1.5 میلی‌متر بر روی لوله‌های دیگ‌های بخار لوله آب که در معرض حرارت تابشی قرار دارند، ممکن است منجر به نقص لوله گردد. در این صورت دیگ بخار لوله دودی این مقدار رسوب موجب کاهش عملکرد حرارتی دیگ خواهد شد، اما خطرناک نیست. تنها در صورت بی‌توجهی مسئول نگهداری دیگ بخار شاهد ایجاد رسوبات سنگین و مخرب در آن خواهیم بود. درصورتی‌که به‌سادگی می‌توان از ایجاد اغلب رسوبات تنها با تصفیه آب ورودی دیگ بخار ممانعت کرد.
شما می‌توانید برای مراحل اولیه ایجاد رسوب از طریق رسوب زدایی اقدام به بررسی منظم دیگ کنید، اما پیشنهاد می‌شود هنگامی‌که دیگ بخار تمیز است تلاش نمایید مانع از ایجاد رسوب در بدنه آن شوید و اقدامات لازم را برای ممانعت از تشکیل رسوب صورت دهید. چنانچه رسوب ایجاد شود موجب اختلال در کارکرد دیگ بخار می‌شود و مانع عملکرد صحیح سیستم‌های کنترلی می‌گردد، حتی مسیر شیرهای اطمینان امکان دارد بسته شده و مانع از حرکت آن شود. در این صورت شیر اطمینان در وضعیت بسته می‌چسبد و چنانچه به‌صورت مرتب شیرها را مورد بررسی قرار دهید مانع از بروز این مشکلات خواهید شد.
انواع روش‌های رسوب زدایی دیگ بخار
ازآنجایی‌که امروزه رسوب گیری دیگ بخار دارای مزایای مختلفی است؛ بنابراین روش‌های متعددی در این زمینه مورداستفاده قرار می‌گیرد که قصد داریم به مهم‌ترین آن‌ها اشاره کنیم:
رسوب زدایی دیگ بخار با دیسکلر
یکی از مهم‌ترین شیوهها برای رسوب زدایی استفاده از مواد شیمیایی به نام دیسکلر محسوب می‌شود. دیسکلرها دارای قدرت بسیار بالایی برای ازبین‌بردن رسوب‌ها هستند. این مواد که حاوی پایه اسیدکلریدریک هستند میتوانند رسوب‌های تشکیلشده بر روی سطوح فلزی و پلاستیکی را بدون خوردگی حل و از بین ببرند. در روش دیسکلر با ریختن پودر یا مایع در داخل لوله‌ها وضعیت را برای عبورکردن آن‌ها از کلیه لوله‌ها و تأسیسات دیگ بخار مهای می‌سازند. با گذر این مواد از لوله‌ها، رسوب‌های تشکیل شده در مسیر راه خود حل می‌کند. از مواد خیس‌کننده به‌همراه دیسکلر برای بالابردن قدرت این مواد و ممانعت از ایجاد ترک و شکستگی استفاده نمایید.
رسوب زدایی دیگ بخار با DM
برای رفع رسوب دیگ بخار می‌توانید از مواد DM استفاده کنید. این مواد حاوی پایه فسفات هستند و میتوانند رسوب‌های ایجاد شده بر روی لوله و جداره دیگ بخار را در خود حل کنند و مانع از تشکیل رسوب شوند. مواد ضد رسوب DM بعد از ورود به دیگ بخار باعث لخته شدن یون‌های معلق در آب شده و بعد از به هم پیوستن آن‌ها در کف دیگ جمع می‌شوند. موارد رسوب‌زا مورداستفاده برای دیگ‌های بخار طبق روش کارکرد آن‌ها شامل انواع مختلفی هستند. گروهی از این مواد با لخته شدن یون‌‌‌ها مانع از تشکیل رسوب می‌شوند و برخی دیگر PH را تنظیم می‌کنند. بعضی دیگر از این مواد در ساختار کریستال‌های ایجاد شده از طریق یون‌های کلسیم و منیزیم مانع از اتصال آن‌ها شده و سرانجام گروه دیگری موجب تفکیک کریستال‌های رسوب و حل شدن آن در آب می‌شود. در این شیوه ضروری است مقدار PH در سطح استانداردی تنظیم گردد و با قرارگیری بر روی 11 راندمان این مواد تا حد بسیار زیادی بالا خواهد رفت. همچنین مقدار مواد رسوب‌زدایی مورداستفاده باید به‌صورت صحیح مشخص شود.
اسیدشویی دیگ بخار
اسیدشویی از دیگر روش‌ها برای رفع رسوب دیگ بخار محسوب می‌شود. شما می‌توانید با استفاده از روش اسیدشویی برای ازبین‌بردن رسوب‌های تشکیل شده در دیگ بخار و مبدل‌های حرارتی اقدام نمایید که با رعایت استانداردها و اصول ایمنی انجام می‌شود. از اسیدهای ویژه به‌همراه آب در این روش مورداستفاده قرار گرفته و تمام بخش‌های داخل دیگ با فشار آب زیاد شست‌وشو داده می‌شود. در این روش علاوهبر اسید دیسکلر از دیگر مواد شیمیایی مانند boiler conditioner نیز مورداستفاده قرار دهید که قدرت خورندگی بسیار کمی دارند، البته نکته قابل‌توجه این است که این مواد سمی بوده و بدون ماسک و دستکش‌های استاندارد نباید از آن‌ها برای شست‌وشو به‌کار گرفته شود.
زمان رسوب‌زدایی دیگ‌های بخار
ازآنجایی‌که ازبین‌بردن رسوب‌های تشکیل شده از اهمیت ویژهای برخوردار است؛ بنابراین ضروری است به‌صورت دوره‌ای رویدادهای بالا اجرا گردند. بازه زمانی که الزامی است اسیدشویی یا از طریق DM و اسید دیسکلر برای دیگ بخار مورداستفاده قرار گیرد، به درجه سختی آب و علاوه‌براین، به درجه حرارت و شرایط محیط بستگی دارد. برای تشخیص مقدار رسوب ایجاد شده در داخل دیگ بخار استفاده از لوله نمونه از شیوه‌های شایع در این زمینه محسوب می‌شود.
پیشگیری از تشکیل رسوب در دیگ‌های بخار
برای کاهش و ممانعت از ایجاد رسوب در دیگ‌های بخار توصیه‌های زیر را در نظر بگیرید:
- ممانعت از عبور آب سخت در هنگام بهره‌برداری از سختی‌گیر، احیاء و نگهداری آن با دقت کافی
- کنترل سختی باقی‌مانده در آب تغذیه دیگ بخار با بالابردن مواد شیمایی مناسب
- کنترل غلظت املاح داخل دیگ بخار با زیرآب‌زدن به‌موقع و کافی
- تنظیم مقدار تزریق مواد شیمیایی به آب تغذیه دیگ بخار و ممانعت از تشکیل رسوب در دیگ
مواد رسوب زدایی دیگ بخار
مواد رسوب‌زدایی دیگ‌های بخار موجب افزایش چشمگیر عملکرد دستگاه می‌شود، در این صورت از رسوب گیر دیگ بخار که دارای حالت پودی و یا مایع است، مورداستفاده قرار می‌گیرد. رسوب‌گیرهای پودری و مایع دارای عملکرد خاصی هستند و هریک طبق گنجایش و نوع دیگ بخار برای رسوب‌گیری استفاده می‌شوند. ایجاد رسوب در لوله‌ها از مقدار حرارت به‌شدت کم می‌کند که موجب افرایش حرارت فلز می‌شود. این عوامل باعث تشکیل نقاط داغ بر روی لوله‌ها می‌گردد، همچنین مواد رسوب‌گیرهای پودری دیگ بخار مانع از ایجاد رسوب در لوله‌ها می‌شوند.
دستورالعمل نگهداری دیگ بخار
تعمیر و نگهداری دیگ بخار در اندازه آن اثرگذاری مستقیمی خواهد داشت، زیرا طول عمر و عملکرد دستگاه به روش نگهداری آن بستگی دارد. در این صورت مصرف‌کننده باید هر روز پارامترهای عملیاتی آن را مورد ارزیابی قرار دهد و بهتر است هر هفته حداقل یک‌بار به بررسی و کنترل بخش‌های مکانیکی و برقی دیگ بخار بپردازید. برای حفاظت از دیگ بخار باید آن را به‌صورت منظم و روزانه، هفتگی، 3 ماهه، 6 ماهه و یک‌ساله به‌شکل مداوم مهار نمایید. اسیدشویی، بررسی قطعات و کاور آن جزء مواردی است که از آن‌ها برای رسوب‌زدایی مورداستفاده قرار می‌گیرد که اثرگذاری مستقیمی در کیفیت و راندمان دستگاه دارد.
در این مقاله به بررسی رسوب زدایی دیگ بخار پرداختیم. از رسوب گیر دیگ بخار برای رسوب‌زدایی سیستم‌های مبدل حرارتی مورداستفاده قرار می‌گیرد. برای رسوب‌زدایی لوله‌ها و دیگ‌های بخار می‌توانید از مشاوره‌های کارشناسان بهرشد بهره‌مند شوید.
برای ثبت نظرات و پیشنهادهای خود و همچنین ارتباط با ما از روش زیر در تماس باشید.
